Czyrak może wyglądać jak duża krosta, ale powstaje na skutek rozwoju gronkowców w za-czopowanym ujściu mieszka włosowego lub czasem w gruczole łojowym (patrz: Trądzik). Na początku czyrak jest czerwony i bolesny, po 7-10 dniach ropa gromadzi się, wykształcając centralne ognisko żółtawego koloru. Ropa to wydzielina skoncentrowanych białych krwinek – które organizm wytwarza, aby zwalczyć zakażenie – oraz martwych komórek skóry i bakterii. Czyrak może puchnąć i się stawać boleśniejszy, zanim guzek pęknie i oczyści się. Karbunkuł to kilka czyraków zgrupowanych w jednym miejscu. Zanim wynaleziono antybiotyki, karbunkuł był chorobą mogącą zagrażać życiu.
Bakterie gronkowcowe, które są przyczyną czyraków, najczęściej wnikają w głąb skóry przez zadrapania, rozcięcia i inne otwarte rany. Przyczyny częstszego tworzenia się czyraków u niektórych osób mogą być różne: np. zaburzenia odporności, cukrzyca, narażenie na działanie rozmaitych substancji chemicznych, długa kuracja lekami steroidowymi, leczenie zmian skórnych maściami opartymi na olejach mineralnych, a także ogólny zły stan zdrowia, zaniedbania higieniczne i nieprawidłowa dieta.
Większość czyraków można leczyć sposobami domowymi, myjąc zainfekowane miejsce mydłem antybakteryjnym i przykładając ciepłe kompresy, które przyspieszają pęknięcie czyraka. Korzystnie działają także stosowane zewnętrznie maści zawierające antybiotyki. Nie należy wyciskać lub przecinać czyraka, większość z nich bowiem otwiera się samoistnie po ok. 2 tygodniach. Kiedy to nastąpi, oczyść delikatnie zakażone miejsce, a gdy przestanie wydostawać się ropa, przyklej opatrunek, aby uchronić się przed ponownym zakażeniem i rozprzestrzenianiem się wydzieliny ropnej na zdrową skórę. Koniecznie umyj ręce i upierz ręczniki.
Czyraki od stuleci trapiły ludzi, którzy bronili się przed nimi rozmaitymi lekami. Należy zachować ostrożność, stosując na skórę środki niekonwencjonalne, gdyż niewłaściwe leczenie może zaostrzyć infekcję.
Nieodpowiednia dieta i niedobory pokarmowe mogą działać immunosupresyjnie. Dietetyk, poza zaleceniem diety bogatej w świeże owoce i warzywa, może zasugerować, by jadać więcej czosnku (Allium sativum) ze względu na jego właściwości antyseptyczne oraz pokarmów bogatych w cynk, pobudzający układ immunologiczny. Można też zażywać 3 kapsułki czosnku i 45 mg preparatu cynku dziennie.
Istnieje wiele środków ziołowych przeciw czyrakom. Aby zwalczyć stan zapalny, można wybrać dostępne bez recepty: maść z prawoślazu lekarskiego (Althaea officinalis), okład z wiązu (Ulmus fulva) lub nalewkę z kosaćca różnobarwnego (Iris versicolor) albo mirry (Commiphora molmol).
Terapia chińskimi ziołami koncentruje się na redukcji „ciepła” w organizmie, które uważa się za przyczynę czyraków. Można spróbować picia herbaty z mniszka lekarskiego (Taraxacum mongolicum), kwiatu złocienia (Chrysanthemum indicum) albo fiołka (Viola yedoensis).
DOMOWE SPOSOBY LECZENIA
♦ Ciepły kompres lub kąpiel z dodatkiem soli Epsona umożliwia szybsze zebranie się i oczyszczenie zmiany.
♦ Mężczyźni, u których czyraki powstają na twarzy, powinni myć się mydłem antybakteryjnym przed goleniem, a na zakończenie stosować kremy zawierające składniki hamujące wzrost bakterii.
♦ Nie wolno nacinać i wyciskać czyraków – grozi to ciężką infekcją. Większość czyraków goi się poprzez samoistne otworzenie się lub po prostu wchłonięcie.
Przecięcia i nacięcia skóry mogą powodować większą wrażliwość i podatność na zakażenia bakteriami będącymi przyczyną czyraków. Takie u razy skóry powstają zwykle wskutek golenia się żyletką, uprawiania sportu czy użądlenia przez owady. Aby zapobiec powstawaniu czyraków:
♦ Często się myj i unikaj małych zacięć na skórze.
♦ Nie używaj ręczników, ubrań, bielizny pościelowej ani sprzętu sportowego należącego do osoby, która cierpi na czyraki lub inne infekcje skóry. Bielizna tych osób powinna być codziennie prana w bardzo gorącej wodzie z użyciem bielinki lub silnych detergentów.
♦ Nigdy nie wyciskaj czyraków. Ropa może rozprzestrzenić się i roznieść infekcję, powodując dodatkowe komplikacje, takie jak wtórne zakażenie czy rozwój karbunkułu.