Jeśli przy zmianie pozycji odczuwasz po jednej stronie podbrzusza klujący ból, możesz mieć cysty jajnikowe.
W trakcie cyklu miesięcznego w jajniku dojrzewa pęcherzyk Graafa i znajdująca się w nim komórka jajowa. Z nieprawidłowo dojrzewających pęcherzyków mogą utworzyć się cysty, które powiększają się w miarę upływu czasu. Mogą mieć wielkość śliwki, a nawet grejpfruta i powodują ból.
Jak powstają cysty
• Jeśli pęcherzyk nie pęknie i nie uwolni komórki jajowej – przekształca się w powiększającą się cystę.
• Cysta może się także utworzyć z pękniętego pęcherzyka, do którego przedostała się krew. Pęcherzyk zamyka się ponownie i przekształca w cystę.
• Cysty czekoladowe charakterystyczne są dla endometriozy (narastanie błony śluzowej macicy w innych organach, m.in. w jajnikach). Cysty wypełnione są złuszczającą się śluzówką i krwią. Mogą występować w jednym lub obu jajnikach.
Objawy
W początkowym okresie cysta jest mała i nie powoduje żadnych dolegliwości, można ją wykryć w czasie badania USG.
• Zaburzenia cyklu Z czasem cysta zaczyna się rozrastać i produkować coraz większe ilości hormonu, na ogół żeńskiego, zaburzając cykl, np. wydłużając krwawienie.
• Zmiany „męskie” Zdarza się, że cysta produkuje hormon męski, wywołując np. przerost łechtaczki, łysienie, porost włosów w typowo „męskich” okolicach, zanikanie miesiączek i piersi.
• Ból brzucha Można odczuwać niewielki lub silny ból. Cysta wisząca na szypule zwija się i powoduje ostre dolegliwości. Jeśli jest dużych rozmiarów, następuje powiększenie obwodu brzucha. Gdy cysta pęka samoistnie, wywołuje napad ostrego bólu. Wylewający się płyn może podrażnić otrzewną.
Jak je wyleczyć
Małe cysty często zanikają samoistnie, pękając w czasie cyklu miesięcznego.
• Laparoskopia
Jeżeli cysta ma wielkość około 5 cm, można ją zlikwidować w trakcie laparoskopii. Zabieg polega na nakłuciu i wyciągnięciu płynu.
• Cystektomia
Cysty powyżej 5 cm usuwa się w czasie zabiegu operacyjnego zwanego cystektomią: przecina się powłoki skórne, powierzchnię jajnika, wyłuszcza cystę w całości i rekonstruuje jajnik.
• Usunięcie jajnika
U starszych kobiet, u których występuje więcej cyst, usuwa się cały jajnik, ponieważ ryzyko powstania raka wzrasta.
Jajniki policystyczne
Schorzenie to występuje u 20 proc. kobiet. W powiększonych jajnikach znajdują się pęcherzyki o zgrubiałych otoczkach. Pęcherzyki nie rosną i następuje zahamowanie jajeczkowania i wydzielanie dużej ilości hormonów męskich. W jajnikach policystycznych znajdują się cysty o wielkości od 4 do 8 milimetrów. Typowe objawy to: wąsik, łysienie, nadmierne owłosienie na nogach, rękach itd., niere-gularność cyklu, otyłość, niepłodność.
• Podanie hormonów Preparaty hormonalne, np. Diana 35, hamują wydzielanie męskich hormonów.
• Okienkowanie
Zabieg okienkowania polega na uwalnianiu komórek jajowych z pogrubiałych cyst.
Kiedy cysty przekształcają się w raka
Cysty mogą przekształcić się w złośliwy nowotwór jajnika. Objawy: brak apetytu, utrata wagi, powiększanie się obwodu brzucha, twardość brzucha, anemia, wodobrzu-sze, nieregulamość cyklu. Proces nowotworowy wykrywają badania USG oraz tzw. markery nowotworowe, m.in. marker CA125, który u chorych występuje w krwi.